Nie jesteśmy bez winy i ciąży na nas odpowiedzialność za rozbiory i utratę państwowości pod koniec XVIII wieku – zdają się mówić autorzy przedstawienia, bo opowieść o niepodległości zaczęła się strofą Jana Kochanowskiego i wymowną frazą o tym, że Polak "i przed szkodą, i po szkodzie głupi".

Tym, co pozwoliło chronić polskość pod zaborami, była ludowa kultura i tradycja. Dlatego dzieci z zespołu "Trojak" zaprezentowały krakowskie tańce i przyśpiewki. Natomiast mottem wędrówki przez kolejne powstańcze zrywy stała się "niezmożona nuta swojska, żeby Polska była Polską".

"Porębianie" przypomnieli rzadziej słyszane powstańcze i legionowe pieśni: "Bywaj dziewczę zdrowa", "Tam na błoniu błyszczy kwiecie", "Jak to na wojence ładnie", czy "Warczą karabiny". Widzowie chętnie podjęli znane i lubiane "Wojenko, wojenko", a zwłaszcza "Przybyli ułani pod okienko", które płynnie przeszło w "Hej, hej ułani". Żołnierskie melodie uzupełniły oparte na historycznych źródłach informacje osadzone w lokalnych realiach i ujmujące teatralne miniatury.

Rycerskie tradycje uosabiane przez ułanów II Rzeczypospolitej zostały unicestwione przez totalne reżimy ubiegłego wieku. II wojna światowa znalazła w widowisku wyraz we wzruszających filmowych motywach – klasycznym "Nim wstanie dzień", a także w utworach "Syberiada" i "Dziewczyna z granatem", które powstały w ostatnich latach. O Zagładzie nie sposób śpiewać – tę tragedię zobrazował wstrząsający wiersz o rudej Ryfce ("Ballady i romanse" Broniewskiego) oraz taneczny układ, który towarzyszył muzycznemu tematowi z "Polskich dróg".

Nostalgiczna melodia "Warszawo ma" z filmu "Zakazane Piosenki" wprowadziła kolejne powstańcze strofy – "Sanitariuszka Małgorzatka", "Serce w plecaku" i "Pałacyk Michla" – w wykonaniu dziewcząt z "Trojaka".

W finale wojskowe marsze ustąpiły refleksji i niepewności, którą przyniosły lata powojenne. Po "Modlitwie" Kaczmarskiego ("Jeśli nas Matka Boska nie obroni...") zabrzmiały słowa pieśni "Miejcie nadzieję". Zwieńczeniem widowiska były tradycyjnie już słowa "Modlitwy o wschodzie słońca":
"Co postanowisz, niech się ziści.
Niechaj się wola Twoja stanie,
Ale zbaw mnie od nienawiści,
Ocal mnie od pogardy, Panie."

Widowisko "Niepodległość Pieśnią Opowiedziana"
19 października 2018, Dom Ludowy w Porębie Wielkiej
Organizatorzy: Zespół "Porębianie", Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca "Trojak", Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim
Scenariusz: Bernardyna Bryzek
Scenografia: Lidia Kruczała